Diverse media schrijven vandaag dat honderden (Nederlandse) wetenschappers geregeld publiceren in tijdschriften die géén collegiale toetsing (peerreview) toepassen. Om hun artikel gepubliceerd te krijgen in zulke neptijdschriften betalen ze vaak zelfs een lieve duit, schrijft De Telegraaf op de website:

De auteurs betaalden honderden dollars per plaatsing. De wetenschappelijke inhoud werd niet beoordeeld.

Volgens diezelfde bron hadden de meeste wetenschappers geen kwade bedoelingen, maar waren er vaak geen andere manieren ‘om hun verhaal snel gepubliceerd te krijgen’.

De Volkskrant, die vandaag uitvoerig rapporteert over deze praktijken, noemt de neptijdschriften ook rooftijdschriften:

Op internet wemelt het van de waarschuwingen van bezorgde of bedrogen wetenschappers voor rooftijdschriften. Daarvan zijn er veel. Volgens een recente inventarisatie van bibliothecaris en activist Jeffrey Beall meer dan 1.200, meestal online en open access, titels waarvoor de auteurs vooraf voor publicatie betalen, in plaats van abonnees.

Rooftijdschrift debuteerde in 2014 al in de media ter aanduiding van een quasi-academisch tijdschrift op internet dat de auteur voor publicatie van zijn artikel laat betalen, ongeveer tegelijkertijd met het synoniem spooktijdschrift, dat overigens al eerder werd gebruikt ter aanduiding van een niet-academisch blad zonder abonnees of verspreidingsgebied dat gevuld is met ‘gesponsorde artikelen’, zoals het Wereldtijdschrift in de romans Lijmen/Het been van Willem Elschot.

Rooftijdschrift is de letterlijke vertaling van de Engelse term predatory journal. De Engelstalige versie van Wikipedia legt uit waarom zulke tijdschriften predatory (roofdierachtig, roof-) worden genoemd:

The idea that they are ‘predatory is based on the view that academics are tricked into publishing with them, though some authors may be aware that the journal is poor quality or even fraudulent.

Van de drie termen nep-, roof- en spooktijdschrift sluit rooftijdschrift het best aan bij het internationale jargon. Ook het Duits heeft predatory journal vertaald, als Raubzeitschrift. Spooktijdschrift is vooralsnog een iets algemener (voorkomend) woord, maar het nieuws van vandaag over de academische neptijdschriften kan daar natuurlijk verandering in brengen als voortaan min of meer systematisch het woord rooftijdschrift wordt gebruikt voor zulke publicaties. Overigens zijn veel rooftijdschriften in feite niet van papier, maar gratis toegankelijke websites.

Definitie

rooftijdschrift

(het, -en) zich als wetenschappelijk presenterend tijdschrift of publicatieplatform op internet dat academische of quasi-academische artikelen plaatst tegen betaling van een vergoeding door de auteur(s), synoniem neptijdschrift, spooktijdschrift, vertaling van Engels predatory journal

Ton den Boon, hoofdredacteur Dikke Van Dale

Het Woord van de Dag (#WVDD) wordt mede mogelijk gemaakt door Taalbank.nl. Dit artikel is ook te vinden op de website van Taalbank.nl.