Afgelopen zondag kondigde VTM-journalist Patrick Van Gompel op Twitter een nieuwsitem aan over een ‘actie voor de doorwijkelingen’ bij het Noordstation in Brussel. Twitteraars reageerden meteen furieus op de woordkeuze van Van Gompel. Doorwijkeling zou een ‘nonsenswoord’ zijn, een ‘door de media verzonnen fakewoord voor verzorgingsstaat-zoekende illegalen’,  of een eufemisme voor ‘illegalen’.

De Twitterwoede over de woordkeus van Van Gompel duurt nog altijd voort:

Doorwijkelingen, schandalig dat een zender als VTM zoiets kan laten doorgaan. Gaan we vanaf nu allemaal woordjes verzinnen om het nieuws wat vriendelijker te laten klinken?

Het woord wordt zelfs ervaren als een staaltje orwelliaanse newspeak:

‘Doorwijkelingen’ Orwell draait zich om in zijn graf bij dergelijke newspeak. MSM graaft haar eigen graf rustig verder…

Sociologisch zijn zulke reacties ongetwijfeld razend interessant, maar daar gaan we het niet over hebben. Wij willen alleen het woord zelf op zijn merites beoordelen. En dan blijkt al snel dat doorwijkeling helemaal niet verkeerd bedacht is, integendeel. 

Doorwijkeling (trans- of transitmigrant) is naar analogie van inwijkeling (immigrant), dat gevormd is van het werkwoord inwijken, en uitwijkeling (emigrant), dat gevormd is van het werkwoord uitwijken, gevormd van het werkwoord doorwijken. Niet dat dat werkwoord courant is, of zelfs al bestaat, maar het zou courant kunnen worden. Sterker nog: naar aanleiding van het bericht van Patrick Van Gompel bedácht een twitteraar spontaan het werkwoord doorwijken:

Niet doorwijken (…)! Ik was gisteren ook even doorgeweken. Als vtm niets meer te zeggen heeft, dan moeten ze doorweekt blijven!

Wat we hier in feite zien, is hoe ons taalsysteem werkt en hoe we door onze aangeboren en aangeleerde taalintuïtie in staat zijn woorden te maken én hun bouw en betekenis te herkennen.

Purisme 

Het is eigenlijk best raar dat twitteraars zo tekeergaan tegen het woord doorwijkeling. Houden de Vlamingen onder ons – meer in het bijzonder de flaminganten – soms niet meer van purismen zoals droogzwierder (in plaats van het ‘vreemde’ woord centrifuge) of ontstekingskaars (alternatief voor het Franse leenwoord bougie)? Is doorwijkeling soms niet een goed gevonden purisme voor transmigrant, dat zelf gevormd is van trans– (door-, over-) en migrant?

Blijkbaar niet. Veel Twittercritici van doorwijkeling lijken overigens óók een hekel te hebben aan de woorden transmigrant en transitmigrant. Zij zetten de (economische) vluchtelingen liever meteen weg als illegalen door ze transillegalen te noemen. Vandaar dat ze doorwijkeling als een eufemisme beschouwen: als een eufemisme van trans(it)illegaal. Tja, dan hebben we het niet meer over taal, maar over politiek. Maar als we het wél over taal hebben, én over taalverrijking, dan kunnen we niet anders dan concluderen dat doorwijkeling gemaakt is door iemand die de woordvormingsregels in het Nederlands creatief én correct heeft toegepast en dat het een neutraal synoniem is van de woorden transmigrant en transitmigrant.

Definitie

doorwijkeling

(m, -en) migrant die op doortocht naar zijn land van bestemming, tijdelijk in een ander land verblijft, synoniem transmigrant, transitmigrant

Ton den Boon, hoofdredacteur Dikke Van Dale

Het Woord van de Dag (#WVDD) wordt mede mogelijk gemaakt door Taalbank.nl. Dit artikel is ook te vinden op de website van Taalbank.nl.