Het is vandaag Valentijnsdag. Of valentijnsdag? En is je geliefde dan je valentijn of je Valentijn? Het juiste gebruik van hoofdletters zorgt nog weleens voor verwarring, zeker bij onbekendere feestdagen, maar niet alleen daar merk ik vaak bij de training Correct Nederlands. Tijd om hier opheldering over te verschaffen.

De spelling van het Nederlands is officieel vastgelegd in het Groene Boekje, dat online te raadplegen is via woordenlijst.org. Daar staat niet alleen een woordenlijst met de correcte spelling van zo’n 100.000 woorden, maar ook de zogenoemde Leidraad: de inleiding van het papieren boekje waarin de spellingregels staan. Met behulp van die regels kun je vaak ook de spelling achterhalen van woorden die niet de woordenlijst staan. Een heel nuttig hulpmiddel dus. Die Leidraad is opgedeeld in duidelijke hoofdstukken, waar je online makkelijk doorheen klikt. En daar vinden we ook de regel voor het gebruik van hoofdletters.

Niet scheutig

In het Nederlands zijn we niet zo scheutig met hoofdletters. Die trekken nogal veel aandacht, en daar houden we nou eenmaal niet van ­– ook niet op schrift. Woorden krijgen dus alleen hoofdletters als er een goede reden is om het woord als ‘bijzonder’ te markeren. Bijvoorbeeld omdat het het eerste woord van de zin is. Of de naam van een persoon, merk, plaats of volk: Simone, Armani, Nederland, Duitser. Maar hoe zit het dan met bijzondere dagen, zoals feestdagen?

Officiële naam

Bij regel 16.L lezen we: “Het woord waarmee we een feestdag of een historische gebeurtenis benoemen, krijgt een hoofdletter.” Dat lijkt heel helder: juist zijn dus Kerstmis, Pasen en Valentijnsdag. Even verderop staat wel nog een toevoeging: “Namen van feestdagen schrijven we met een hoofdletter, maar samenstellingen met deze namen niet.” Het gaat dan om woorden als kerstdiner, paasei en valentijnskaart. Ook daar kun je prima mee uit de voeten, lijkt me. Het wordt pas vreemd als je in de woordenlijst gaat kijken hoe deze regel wordt toegepast. Kerstmis heeft inderdaad een hoofdletter, maar kerst niet, evenmin als eerste kerstdag en eerste paasdag. En dan blijkt dat de samenstellers van het Groene Boekje een nogal rigide opvatting hebben van het begrip ‘feestdag’. Het gaat daarbij alleen om de ‘volle’ officiële naam van een feestdag. En kerst is een afkorting van Kerstmis. Ook dagen als eerste en tweede paasdag vallen buiten deze definitie en krijgen dus geen hoofdletter.

Casanova

En dan is er nog die verwante kwestie: het lijdend voorwerp van je affectie, is dat nou je valentijn of je Valentijn? Hiervoor moeten we naar een andere regel kijken, namelijk 16.C. Daar staat dat als we de naam van een persoon gebruiken om een voorwerp te benoemen, de hoofdletter vervalt. Het blijkt daarbij niet alleen om voorwerpen, maar ook om algemene benamingen te gaan. Zo is een vrouw die 50 wordt een sara, en een vrouwenversierder een casanova of een donjuan.

Kortom, op Valentijnsdag stuur je je valentijn een valentijnskaart.

Over de auteur
Aleid van de Vooren werkt als NT1-trainer voor Language Partners. Aleids missie is om mensen efficiënter te leren schrijven, zodat ze in minder tijd betere teksten kunnen maken.

Dit artikel is ook te vinden op de website van Language Partners.