Oude wijn in nieuwe zakken of nieuwe wijn in oude zakken?

Oude wijn in nieuwe zakken is het gebruikelijkst. Maar het omgekeerde kan ook, afhankelijk van wat je wilt uitdrukken.

Toen in januari 2022 in Nederland een nieuw kabinet aantrad, waren de commentaren niet al te positief. Immers, hoewel er diverse nieuwe maatregelen werden aangekondigd, viel het toch wel erg op dat het nieuwe kabinet uit precies dezelfde partijen bestond als het vorige. En ook de minister-president kwam velen wel erg bekend voor...

Als je wilt zeggen dat iets ouds in een nieuwe vorm wordt gepresenteerd, kun je daarvoor de uitdrukking oude wijn in nieuwe zakken gebruiken. Je benadrukt dan dat de inhoud dezelfde blijft en dat alleen het jasje nieuw is.

Maar ook het omgekeerde kan, en bij dat nieuwe kabinet van daarnet is dat misschien wel toepasselijker. De uitdrukking nieuwe wijn in oude zakken betekent volgens Van Dale: de inhoud is nieuw, maar de vorm is dezelfde gebleven. Waarbij de associatie met 'oude zakken' natuurlijk ook een lekker handje helpt.

Waar komen deze uitdrukkingen eigenlijk vandaan? In de oudheid werd wijn in leren zakken bewaard. Dat vinden we terug in de Bijbel, zoals in Mattheus 9:17 (Statenvertaling): 

‘Noch doet men nieuwen wijn in oude lederzakken; anders zo bersten de lederzakken, en wordt de wijn uitgestort, en de lederzakken verderven, maar men doet nieuwen wijn in nieuwe lederzakken, en beide te zamen worden behouden.’

Het lijkt er dus op dat de versie met de nieuwe wijn de oudste rechten heeft, en dat de omkering van later datum is. Maar inmiddels is oude wijn in nieuwe zakken de dominante variant geworden.