We leven al een tijdje met het COVID-19-virus, maar toch is me onlangs pas iets opgevallen. Steven Van Gucht, de viroloog die de Belgen elke dag een stand van zaken geeft, bezwoer ons toch maar voorzichtig te zijn als we straks soepelere regels krijgen, want er circuleert nog altijd veel virus.

De Belgische viroloog is niet de enige die over ‘veel virus’ spreekt. Ook de Gezondheidsdienst voor Dieren in Deventer schrijft dat een varken in het acute stadium van mond-en-klauwzeer ‘zeer veel virus’ uitscheidt. Ook Nederlandse virologen gebruiken dus het enkelvoud.

In taalkundige termen: specialisten gebruiken virus als een stofnaam. Stofnamen, zegt de Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS), duiden iets aan wat naar vorm en hoeveelheid niet afgebakend is. Voorbeelden zijn water, bier, goud, beton en glas. Stofnamen worden onderscheiden van onder andere persoons-, dier- en zaaknamen.

Woorden kunnen tot verschillende categorieën behoren. Zo kan een stofnaam ook als voorwerpsnaam gebruikt worden: een voorwerp dat van glas gemaakt is, noemen we een glas. Omgekeerd wordt een voorwerpsnaam soms gebruikt als een stofnaam: als we een stukje van een brood eten, dan noemen we dat brood. Net zo eten we kip of vis. Alleen wie heel grote honger heeft, eet een kip.

Anders dan ik, gebruiken virologen ook virus als stofnaam. Voor mij zitten er veel virussen in de lucht, voor hen veel virus. De virologen doen dat blijkbaar al heel lang. Kent u Anthony Fauci nog, de Amerikaanse viroloog? Dertig jaar geleden liet het Nieuwsblad van het Noorden hem over het aidsvirus zeggen dat er veel virus in de lymfeklieren aanwezig is. En ja hoor, in het Engels had hij het ook over large amounts of virus.

De eerste betekenis bij virus in de Dikke Van Dale is ‘smetstof’, maar die heeft het label verouderd bij zich. Smetstof is volgens de definitie een ‘bacteriën of virus bevattende afscheiding van een ziek organisme, die besmetting overbrengt’. Hebt u het gemerkt? De Dikke gebruikt dat enkelvoudige virus dus ook, zelfs in combinatie met het meervoud bacteriën.

Gek dat het gebruik van virus als stofnaam niet behandeld wordt in de Dikke, want we doen het zelf. Werk aan de winkel, dus.

Ruud Hendrickx, Vlaams hoofdredacteur van de Dikke Van Dale