Onder de noemer ‘Facebookcratie’ vraagt Trouw vandaag aandacht voor de ondermijning van de ‘liberale democratie’ door sociale media als Facebook, Twitter en Instagram.

De (splinternieuwe) taalvorm facebookcratie is gevormd door de eigennaam Facebook te koppelen aan het achtervoegsel -cratie, waarmee wel vaker woorden worden gevormd die een type regering of staatsvorm noemen.

De kc-combinatie in facebookcratie kan blijkbaar wat ongemakkelijk aandoen. De Volkskrant hanteerde op 21 maart 2018 dan ook een alternatieve spelling, toen op de opiniepagina onder de kop ‘Facebookratie’ werd geschreven over de fnuikende invloed van Facebook op onze democratie. Nadeel van die Volkskrant-variant is echter dat het achtervoegsel -cratie minder goed herkenbaar is.

In afleidingen van eigennamen met het achtervoegsel -cratie wordt dat achtervoegsel doorgaans intact gelaten. Wel wordt soms een o ingevoegd (blogocratie, poetinocratie). Ook worden van het eerste woorddeel soms een paar letters weggelaten, simpelweg omdat dat een prettiger klinkend woord of een aantrekkelijker woordbeeld oplevert. Vandaar dat we het over een emocratie in plaats van een emotiecratie hebben of over een genocratie in plaats van een geneticacratie.

In het Engels worden op basis van Facebook al sinds 2009 afleidingen met -cracy gemaakt, variërend van faceboocracy en facebocracy tot facebookracy en facebookcracy. De Nederlandse vormingen komen dus niet uit de lucht vallen. Aan facebocracy (en ook aan de Nederlandse pendant facebocratie) kleeft het nadeel dat je al snel geneigd bent de o niet als oe (zoals in Facebook) uit te spreken, hoewel het woordbeeld wel mooier is dan facebookcracy, faceboocracy en facebookracy.

Socialemediacratie

Er zal ongetwijfeld in onze taal een woord moeten komen voor een staatsvorm waarin de sociale media een bepalende factor vormen in het openbaar bestuur, maar misschien kunnen we zo’n woord maar beter niet baseren op de eigennaam van één enkel sociaal medium. In het Engels wordt socialmediacracy weleens aangetroffen, maar nog mooier is misschien wel socialmediocracy, dat namelijk een woordspeling inhoudt met het woord mediocracy(mediocratie), dat ‘heerschappij door middelmatigen’ inhoudt.

Op Twitter hebben we de Nederlandse pendanten trouwens allemaal aangetroffen: socialemediacratie, socialmediacratieen socialmediocratie. In de krant kom je socialmediacratie ook al een enkele keer tegen. Zo schreef hoogleraar bestuurskunde Jouke de Vries op 8 september 2012 op de opiniepagina in Trouw:

Over de media we hebben het over de klassieke en social media kunnen wij concluderen dat deze verkiezingscampagne definitief aantoont dat de Nederlandse democratie is overgegaan in een SocialMediacratie. Dat betekent dat niet de bevolking heerst, maar een grote groep professionals die werkzaam zijn bij de media en die de media gebruiken om hun eigen meningen en interpretaties als nieuws te brengen.

Socialmediocratie hebben we in een Nederlandse krant daarentegen nog niet aangetroffen. Nou ja, één keer toch wel, in de lokale krant Lisser nieuws, als woordgroep (sociale mediocratie), maar die spelling zou weleens een vergissing kunnen zijn geweest:

De tijd dat visie, overtuiging en argumenten het stemgedrag bepalen, lijkt definitief voorbij. Hoe lang houdt een democratie dit nog vol nu we steeds meer leven in een (sociale) mediocratie waar onvrede en populisme een vrije loop hebben en voor nuance geen tijd en ruimte meer is.

Definitie

socialemediacratie (v, socialemediacratieën) door de sociale media, zoals Twitter en Facebook, beheerste politiek, regering en samenleving

Ton den Boon, hoofdredacteur Dikke Van Dale

Het Woord van de Dag (#WVDD) wordt mede mogelijk gemaakt door Taalbank.nl. Dit artikel is ook te vinden op de website van Taalbank.nl.