Op 1 december verschijnt Het Taaljaar 2016! Lees hier voorpublicatie nr. 3 door Ton den Boon. 

Als een evenement maar vaak genoeg wordt herhaald, wordt het vanzelf een traditie. Zo ging de ‘traditionele’ nieuwjaarsduik de laatste decennia tot de nationale folklore in Nederland behoren en werd ook de verkiezing van het Woord van het Jaar een ‘nieuwe traditie’.

De term ‘woord van het jaar’ is in feite al behoorlijk oud. Hij dook voor het eerst op in 1887 in de Leeuwarder Courant. Die voorspelde dat privatissimum (een college over een bijzonder onderwerp door een hoogleraar) in 2222 het ‘woord van het jaar’ zou worden. In feite maakte dat woord echter al in 1924 zijn opwachting in de Dikke Van Dale.

Het duurde bijna honderd jaar, tot 1985, tot de woordgroep ‘woord van het jaar’ opnieuw in een krant opdook. In een bericht over Oostenrijkse wijn die was gezoet met glycol schreef het Nederlands Dagblad dat het Genootschap voor Duitse Taal in Wiesbaden glycol tot woord van het jaar had uitgeroepen. Een paar jaar later, in 1988, schreef de legendarische journalist en dichter Nico Scheepmaker dat wat hem betreft gebeuren (‘u weet wel: het gymnastiekgebeuren, het Sinterklaasgebeuren’) het ‘ergerniswekkendste woord van het jaar’ was geworden.

Pas sinds de jaren negentig duikt de term ‘woord van het jaar’ vaker op in de media. De laatste paar jaar kandideren journalisten, columnisten en twitteraars het hele jaar door woorden als mogelijk ‘woord van het jaar’. Zo werden in de eerste tien maanden van 2016 in de kranten en op Twitter onder meer etherdiscipline, verzetsspray, tinderbaby, discodel, tabletnek, pandastage, paradijsbelasting, kwarkhipster, vergistoerist, probleembever, Pokémonterreur, losersvlucht, Gülenschool, treitervlogger, doorkleuteren, tuigvlog, seksstewardess, slagroomroes en twijfeltrucker voorgedragen als mogelijk Woord van het Jaar.

De piek in het hinten van een mogelijk Woord van het Jaar ligt in januari en in de zomerse komkommertijd, als er weinig relevant nieuws is, en natuurlijk tegen het einde van het jaar, als we collectief op de terugbliktoer gaan.

Dat er in januari veel woorden als mogelijk woord van het jaar worden getipt, lijkt misschien vreemd, maar is toch niet zo heel verwonderlijk. De Woord van het Jaarverkiezing van Van Dale ligt dan namelijk nog vers in het geheugen. Die verkiezing viert in 2016 zijn tiende verjaardag, want in 2007 organiseerde Van Dale zijn eerste Woord van het Jaar-verkiezing op internet. Aanvankelijk kozen Nederland en België samen één woord van het jaar, maar vanaf 2010 worden in Nederland en België aparte Woord van het Jaar-verkiezingen georganiseerd.

Niet alleen de Woord van het Jaar-verkiezing is een vaste waarde geworden, ook de term Woord van het Jaar is een begrip geworden, dat inmiddels zo vaak gebruikt wordt, dat het prima past in het rijtje andere ‘... van het jaar’-termen (speelgoed van het jaar, auto van het jaar, zakenvrouw van het jaar) die in het woordenboek staan.

Van Dale Woorden van het Jaar:
2007 bokitoproof
2008 swaffelen
2009 ontvrienden
2010 gedoogregering (NL), tentsletje (BE)
2011 tuigdorp (NL), stoeproken (BE)
2012 project X-feest (NL), frietchinees (BE)
2013 selfie (NL en BE)
2014 dagobertducktaks (NL), flitsmarathon (BE)
2015 sjoemelsoftware (NL), kraamkost (BE)
2016 …

De winnende Van Dale Woorden van het Jaar 2016 zullen op 20 december 2016 bekend worden gemaakt.

Ton den Boon, co-auteur van het boek Het Taaljaar 2016.

Verkrijgbaarheid
Het Taaljaar 2016 is vanaf 1 december 2016 verkrijgbaar via de reguliere (online)boekhandel en in de Van Dale-webwinkel. 120 pagina’s | € 15 | ISBN: 9789460773242. Bekijk hier het inkijkexemplaar.