Een gênante vertoning
Wat verdient (spellingtechnisch althans) de voorkeur: 'een gênante vertoning' of 'een genante vertoning'?
In de enige officiële spelling schrijf je het woord 'gênant' met een accent circonflexe oftewel een dakje. Je komt het woord soms ook wel zonder accent tegen, maar dat is in strijd met de officiële spellingregels.
Eén zo'n regel luidt: als een Frans woord ingeburgerd is in het Nederlands, verdwijnen alle accenten die niet nodig zijn voor een juiste uitspraak. Om die reden kan het accent achterwege blijven in woorden als 'bohemien', 'etage' en 'ragout' (in het Frans respectievelijk 'bohémien', 'étage' en 'ragoût').
Is het accent in 'gênant' nodig voor de uitspraak? Eigenlijk niet, want de meeste mensen spreken de eerste klinker in dit woord uit als een stomme e, net als de eerste klinker in bijvoorbeeld 'gedoe'. Waarom dan toch dat dakje? Dat heeft te maken met een ander principe van onze spelling: het beginsel van de gelijkvormigheid. Dat houdt in dat we een woord of woorddeel zo veel mogelijk op dezelfde wijze spellen. 'Gênant' is afgeleid van 'gêne', wat schaamte betekent. In 'gêne' kunnen we het accent niet weglaten, want dan zouden we het ten onrechte lezen als 'gene' (zoals in 'deze of gene'). Omdat 'gêne' een dakje heeft, krijgt 'gênant' eveneens een dakje om zo te voldoen aan het beginsel van de gelijkvormigheid.
Het doet dan misschien vreemd aan dat 'zich generen' geen dakje krijgt. Maar dat is eenvoudig te verklaren: in tegenstelling tot 'gênant' en 'gêne' komt dat woord in het Frans niet voor; het is een Nederlandse afleiding.
Dit is ook terug te vinden in het vernieuwde Groene Boekje.