Sommige uitdrukkingen zijn zo gewoon dat je er meestal overheen leest zonder stil te staan bij de betekenis ervan. Totdat zo'n uitdrukking wordt gebruikt in een betekenis die nét even anders is dan je gewend was. Dan kan het zijn dat je er bij het lezen even achter blijft haken.

Op 12 maart 2015 schrijft de Volkskrant: "Naast autoprogramma is 'Top Gear' ook een koffietijd voor mannen, ware het niet dat er ook veel vrouwen naar kijken".

Waarom valt deze zin op? 'Ware het niet dat' betekent letterlijk 'als het niet zo was dat'. Je gebruikt 'ware het niet' doorgaans wanneer iets positiefs of wenselijks niet het geval is: 'het zou een mooi landhuis zijn, ware het niet dat er in de vorige eeuw een lelijke vleugel aan vastgebouwd is'. 'Ware het niet' kun je dan verklaren als 'maar helaas is het genoemde het geval'.

Terug naar het voorbeeld uit de krant. Daar wordt de uitdrukking nét even anders gebruikt. De hoofdmededeling wordt hier namelijk niet ontkracht door wat volgt op 'ware het niet'. Het landhuis uit het voorbeeld hierboven is door de aanbouw niet mooi meer, maar 'Top Gear' is nog steeds een soort 'Koffietijd' voor mannen, dat wordt niet anders door de omstandigheid dat er ook vrouwen  kijken. Fout is de zin niet, maar je had toch eerder een formulering verwacht als 'al kijken er ook veel vrouwen naar'.

Curieus is wel dat 'ware het niet dat' in vrijwel geen enkel woordenboek te vinden is. Gelukkig zijn we er bij Van Dale om daar iets aan te doen. We zullen de uitdrukking snel opnemen, en wel onder het werkwoord 'zijn', waarvan 'ware' de aanvoegende wijs is.