NRC-columnist Tom-Jan Meeus schreef gisteren over een merkwaardig fenomeen in de politiek:

Overheden, bestuurders en partijen mogen het belang van de betrokken burger graag benadrukken. Goed voor de democratie. Totdat alle burgerparticipatie, bedoeld om de kloof tussen burger en politiek te dichten, de kloof blijkt te verdiepen.

Ter typering van dit verschijnsel haalt hij de term participatiepopulisme aan, die zo weliswaar zijn debuut maakt in de krant, maar die blijkbaar vorig jaar al werd gebruikt in een publicatie van SCP-onderzoeker Paul Dekker. Op internet vonden we inderdaad een bron (uit april 2018), waarin Dekker deze term gebruikte ter aanduiding van het activeren van het volk. In de woorden van Dekker zelf:

Alles van onderaf is mooi; actievelingen zijn de stem van het volk (particpatiepopulisme)

Eerder waarschuwde Dekker echter al voor de gevolgen van zulk populisme:

Een doe-democratie waarin burgers beslissen door te handelen in hun directe leefomgeving loopt levensgroot gevaar om burgers op grotere afstand te zetten van de politieke besluitvorming en verder te vervreemden van overheidsbeleid. (Reformatorisch Dagblad, 26-3-2014)

Het participatiepopulisme kan, als we het goed begrijpen, dus uiteindelijk het effect hebben dat de burger de overheid niet meer vertrouwt en zich zelfs tégen het openbaar bestuur keert..

Hoewel volgens Meeus duidelijk is wie de geestelijk vader is van het Nederlandse begrip participatiepopulisme, is deze mooi allitererende samenstelling als woordvorm niet heel verrassend. Zo kun je in het Duits ook de term Partizipationspopulismus aantreffen. In 2013 bijvoorbeeld verscheen er al een tekst onder de ronkende titel Partizipationspopulismus, nein danke! Partizipationskultur im Rahmen sozialer Gerechtigkeit und demokratischer Repräsentiertheit.

Dankzij de NRC-column krijgt het woord participatiepopulisme in ons taalgebied nu in elk geval wat meer exposure. Misschien wordt het in de toekomst wat breder opgepikt en zal het woord vervolgens een begrip worden. Door het beperkte aantal vindplaatsen is het vooralsnog trouwens nog wel lastig het woord van een adequate en  woordenboekwaardige verklaring te voorzien.

Definitie
participatiepopulisme (het, g.mv.) vorm van populisme gericht op het activeren van de burger, zodat deze zelfredzaam wordt en een bijdrage gaat leveren aan taken die van oudsher tot het openbaar bestuur gerekend werden

Ton den Boon, hoofdredacteur Dikke Van Dale

Het Woord van de Dag (#WVDD) wordt mede mogelijk gemaakt door Taalbank.nl. Dit artikel is ook te vinden op de website van Taalbank.nl