Trouw en het Nederlands Dagblad geven vandaag een naam aan een wapen waarvan we de afgelopen weken al geregeld beelden zagen in het nieuws: een vlieger met een brandend voorwerp eronder, dat Hamas inzet in de strijd tegen Israël. Trouw schrijft:

De verzetsbeweging heeft een nieuw aanvalswapen ontdekt, de ‘vuurvlieger’, gedrenkt in diesel en olie. Ze steken ze aan en laten ze als de wind goed staat over het hek hun werk doen. Dat resulteerde al in bos- en grasbranden. De minister van veiligheid reageerde direct. Scherpschutters mogen het vuur openen als ze vijandige vliegeraars zien, met de opdracht te doden.

Interessant is trouwens de eerste zin in dit citaat. Heeft Trouw het over een ‘verzetsbeweging’, het Nederlands Dagblad noemt Hamas een ‘terreurbeweging’:

De terreurbeweging heeft een nieuw aanvalswapen ontdekt: de ‘vuurvlieger’, gedrenkt in diesel en olie. De Palestijnen steken de vliegers aan en laten die, als de wind goed staat, over de grensafscheiding tussen Israël en de Gazastrook vliegen, om hun te werk doen.

Of Hamas een terreur– of verzetsbeweging is, lijkt soms af te hangen van de krant die je leest. Maar dit terzijde.

Het woord vuurvlieger – daar gaat het vandaag om. Dat woord figureerde één keer eerder, in 1969, in de krant. Het stond destdijs in een stripverhaal in De Volkskrant en werd gebruikt ter aanduiding van een soort raket. Vuurvlieger werd echter nooit eerder in de media aangetroffen als benaming voor een ‘aanvalswapen’. Mogelijk is vuurvlieger gevormd naar het voorbeeld van de Engelse term fire kite, die al veel langer bekend is:

De vlieger is dan ook geen vinding van Hamas. Zo schreef Sir Richard Edgcumbe in Byron: the last phase (1909) – een boek over Byrons deelname aan de Griekse opstand tegen de Turkse overheersing – dat de Grieken ‘rockets, incendiary kites, and improved Grecian fires’ (raketten, brand veroorzakende vliegers en verbeterd Grieks vuur) gebruikten tegen de Turken. Verderop in datzelfde boek laat Edgcumbe Lord Byron (1788-1824) de volgende tekst zeggen tegen zijn rechterhand William Parry (die in 1825 The last days of Lord Byron zou schrijven):

‘Now’s the day, Parry, and now’s the hour; now for your rockets, your fire-kites, and red-hot shots; now, Parry, for your Grecian fires. Onward, death or victory!’

De (oude) Grieken hadden getuige de uitdrukking Grieks vuur (fel brandend mengsel dat zelfs in het water brandt) veel ervaring met het gebruik van vuur in de strijd. De vuurvliegers van Hamas lijken wat minder geavanceerd. In feite zijn de Palestijnse vuurvliegers zwevende molotovcocktails: vliegers waaronder molotovcocktails hangen die op vijandig gebied vallen zodra de vlieger zelf is verbrand.

Omdat de vuurvliegers van Hamas niet zozeer bedoeld zijn om (Israëlische) soldaten uit te schakelen als wel om de eigendommen van burgers (graanvelden e.d.) en de Israëlische overheid (bossen e.d.) te vernietigen, zijn het geen militaire wapens, maar terreurwapens. Vandaar dat De Telegraaf het vandaag heeft over  – nóg een nieuw woord – vliegerterreur:

De vliegerterreur is nieuw en het leger weet niet goed hoe het daartegen moet optreden. Het heeft er al honderden uit de lucht geschoten en overweegt drones in te zetten. Zeker nu Palestijnen deze week ook een vlieger van explosieven hadden voorzien.

Of de vliegerterreur zelf nieuw is, valt trouwens te betwijfelen: In een Engelstalig handboek over doe-het-zelfprojectielen worden fire-kites al beschreven als ‘mini weapons of mass destruction’.

Definitie

vuurvlieger

(m, -s) vlieger waaronder een molotovcocktail hangt, als wapen gebruikt om brand te stichten

Ton den Boon, hoofdredacteur Dikke Van Dale

Het Woord van de Dag (#WVDD) wordt mede mogelijk gemaakt door Taalbank.nl. Dit artikel is ook te vinden op de website van Taalbank.nl.