Er is dagelijks ‘ophef’ over van alles. Ophef over boeren, ophef over brexit, ophef over ophef. Maar wanneer is er nou precies sprake van? Wordt de term soms niet iets te vrijelijk gebruikt?

De Dikke Van Dale omschrijft ophef als: ‘overdreven, onterechte drukte’, met als (bijna‑)synoniemen: commotie, heisa en reuring:

Het woord ophef laat per definitie een mening doorschijnen. Het is goed om je dat te realiseren voordat je het gebruikt. Het heeft een cynische ondertoon, ook al is dit niet altijd de bedoeling van de gebruiker.

Ik las een mooi voorbeeld op deze site. De schrijver stelt dat er ophef is over een brilverbod op de werkvloer voor vrouwen in Japan. Is dat zo? Is het overdreven? Er wordt gesteld dat er veel discussie is ontstaan in de sociale media in Japan, maar wie vindt dat dan onterecht? Of is de discussie in sociale media an sich ophef? Wie vindt dát dan? Omdat dit niet duidelijk vermeld wordt, maar er wel gesteld wordt dát er ophef is, neemt de schrijver zelf een stelling in. De vraag is of de schrijver dat zo bedoeld heeft.

En dit is maar één voorbeeld. Typ op Google eens ‘ophef’ in en klik op het tabblad ‘nieuws’. Vervang dan in de gevonden artikelen alle ‘ophef’ eens door ‘overdreven, onterechte drukte’. Opeens veranderen heel veel objectief bedoelde nieuwsberichten in opiniestukken.

Vinden dat ergens ophef over is kan wel, maar gebruik je het woord alleen om een situatie te omschrijven, dan geef je als schrijver automatisch een mening. Het woord ophef gebruik je uitsluitend als je iets daadwerkelijk overdreven vindt. Als persoon A en persoon B een meningsverschil hebben, kun je niet als persoon C – objectief – van ‘ophef’ spreken. Wil je hier neutraal iets over zeggen, gebruik dan liever het woord: discussie. Of vervang ophef om door meningsverschil over. Probleem opgelost. 

-----------

Afgelopen september ben ik gestart als educatief adviseur bij Van Dale. Mijn rol is om Van Dale meer en beter te positioneren in het (taal)onderwijs.

In dat licht volg ik nauwgezet het debat over het nieuwe curriculum. De Volkskrant berichtte hier onlangs nog over. Gelukkig zonder het woord ophef te gebruiken. Daar is namelijk geen sprake van. Bij een gezonde discussie tussen partijen en belanghebbenden om ons onderwijs te vernieuwen en te verbeteren, is geen ruimte voor cynisme.

René de Wild
educatief adviseur